As festas de San Roque de Vigo son a romaría urbana máis grande de Galicia.
No limiar de ser declarada Festa de Interese Turístico de Galicia, a Romaría de San Roque é unha das festas máis importantes de Vigo e celébrase no coñecido barrio de San Roque. A festa é no mes de agosto e dura tres xornadas, sempre coincidindo co día do seu patrón, o 16 de Agosto.
A celebración consiste nas seguintes actividades: verbena, procesión, exvotos, postos de comida, actividades para nenos, postos con artesanía, concertos etc.
En Vigo, cidade da que San Roque é patrón popular non oficial, coñéceselle como o Santo Milagreiro. É o santo que recolle máis percorrido, mantendo a esencia rural durante a festa no medio dunha contorna urbana. Tradicionalmente celébrase os días 15, 16 e 17 de agosto, sendo respectivamente os días da Asunción, a de San Roque e a do Can, esta última en honra ao can que acompañaba a San Roque durante a súa peregrinación lambendo as súas feridas.
San Roque é o santo patrón das epidemias e as enfermidades infecciosas. Durante a Idade Media, os cristiáns encomendáronse a el para acabar coa peste. Conta a lenda que San Roque chegou a Vigo en 1598, ano en que a vila padecía unha peste que acabou coa vida de máis de 2.000 vigueses. Ao chegar o santo, a peste desapareceu.
De acordo con isto, quen padeza unha enfermidade, debe levar ao milagreiro (presentar ante unha imaxe do santo) unha reprodución en cera da parte do corpo afectada, e entón curarase.
Así é como antigamente se organizaba a celebración:
O primeiro día da festa abríano as badaladas da parroquia, cando saía a procesión da Virxe do Rosario, que se reunía coa imaxe de San Roque ao abrigo dun templiño durante toda a romaría.
O segundo día comezaba cunha misa e outra procesión, que percorría as rúas próximas; como colofón, lanzábanse foguetes.
Para acabar, O Can daba por finalizada a festa, cunha última procesión que traía de volta á Virxe do Rosario.
A día de hoxe, a romaría de San Roque de Vigo segue estando caracterizada por misas e procesións polas mañás, ás que se engaden atraccións e xogos para os máis pequenos, un gran comedor ao aire libre con mesas para celebrar comidas colectivas, co típico polbo á feira ou unha sardiñada, acompañados de concertos e bandas de música.
Isto fai da Romaría de San Roque unha das romarías máis tradicionais e antigas de Galicia. Comezouse a celebrar no século XVI, e ata o día de hoxe ten lugar na gran leira de San Roque, en Vigo, antigamente coñecida como “Granxa do Couto” (Sárdoma), que era propiedade de Gonzalo Pérez de Ceta e a súa esposa Constanza Álvarez de Sotomayor, que como dote entregaron á súa filla Ana Falcoa de Loveira para a súa voda con Artur Vázquez Méndez. Eles construíron a primeira capela en honra a San Roque.
En 1595 Artur Vázquez Méndez e a súa esposa Ana Falcoa, legan dous morgados a favor dos seus fillos Gonzalo e Gaspar, reservándose o usufruto. Os bens destes dous morgados estarán “unidos e incorporados” á capela (de Gaspar Méndez de Sotomayor era o morgado de Granxa do Couto, onde construíu o pazo).
No testamento de Gaspar Méndez de Sotomayor (1622) queda reflectido a orixe do culto a San Roque:
“…que os meus herdeiros en cada ano para sempre por día de San Roque fagan dicir na ermida que está xunto á miña casa do Cauto catro misas, as tres rezadas e unha cantada e dean para comer aos sacerdotes que as dixesen e encárgolles que aínda que vivan fóra da freguesía de San Pedro de Sárdoma (era a parroquia titular) procuren acharse presentes cada un ano polo día de San Roque ás devanditas misas e dean a súa esmola afeita aos devanditos sacerdotes e reparen a metade da devandita ermida.”
En 1804 Don Vicente Quiroga Méndez mandou no seu testamento construír unha capela maior coa herdanza do seu finado parente, o Conde de Villar de Fuentes, que deixou establecido que a devandita herdanza habería de gastarse nunha obra pía.
En 1812 iníciase a construción do corpo da actual capela, e permanece a antiga como presbiterio.
En 1853 Don Javier Quiroga Avalle contrae matrimonio con Dona Clementina Bárcena e Franco, e establecen a súa residencia no pazo que fixera construír Gaspar Méndez de Sotomayor. O Rey Amadeo de Saboya concedeulle o título (por entón extinto) de Conde de Villar de Fuentes en 1872, converténdose así Don Javier Quiroga no primeiro Conde de Villar de Fuentes en habitar o pazo de San Roque.
Don Javier e Dona Clementina no testamento que outorgan mancomunadamente en 1875, establecen que os bens e rendas da súa casa e solar son libres e indivisibles entre os seus fillos.
O 18 de setembro de 1925, o alcalde de Vigo Don Adolfo Gregorio Espino, como presidente da Caixa de Aforros e Monte de Piedade Municipal de Vigo, compra para tal entidade a leira de San Roque, quedando subrogada aos dereitos e obrigacións do culto católico, segundo a acta notarial de compravenda.
A Caixa de Aforros, seguiu mantendo a usanza da Romaría de San Roque, alugando a leira por poxa para a súa celebración.
En 1951, Manuel Quintela Villar (Beleiro) e Manuel Campos Román (Ou Merlo) crean a “Irmandade Devotos de San Roque”, con José Pereira de Castro, oficial de notaría de Don Miguel de Hoyos, como secretario en asemblea veciñal, co cal quedou a primeira Xunta Directiva da devandita Irmandade.
A Xunta Directiva da Irmandade, con Manuel Quintela Villar como presidente, visitou oficialmente a Don Enrique Martínez del Río, director da Caixa de Aforros Municipal de Vigo, e entregoulle unha copia da Acta da devandita “asemblea veciñal”.
Á Caixa de Aforros beneficioulle a creación da Irmandade, pois viña substituíla nos compromisos relixiosos que contraeran na adquisición da leira, ata hoxe.
Fontes: https://sanroquevigo.com/a-romeria-de-san-roque-en-o-tempo/ , https://sanroquevigo.com/é/historia-romeria-san-roque-vigo/